Abu Aly ibn Sina - Lukman Hekim

2024-12-04 / 288

Gündogaryň beýik akyldary Abu Aly Ibn Sina 980-nji ýylda Buharanyň golaýyndaky Afşana diýen obada dünýä inýär. Akyldar «Ikinji mugallyma», ýagny Abu Nasr Al Faraba özüniň halypasy hökmünde garapdyr: «Ol (Faraby) körlere ýagtylyk berdi, ol biziň mugallymymyz» diýip, öz ruhy halypasyna uly sarpa bilen garapdyr. Ibn Sinanyň ömrüniň belli bir bölegi saparlarda geçipdir. Ol özüniň gymmatly eserleriniň köpüsini şu saparlar wagtynda döredipdir. Ibn Sinanyň Merkezi Aziýanyň ençeme ylym ojaklarynda, şol sanda Köneürgenç hem-de Nusaý şäherlerinde ylmy işlerini ýazandygy we hassalary bejerendigi hakynda taryhy maglumatlarda duş gelmek bolýar. Ibn Sina iň köp kitap ýazan alymlaryň biridir. Onuň eserleriniň sany 450-den gowrak bolup, olar filosofiýa, lukmançylyga hem-de ylmyň beýleki dürli ugurlaryna degişli işlerdir. Ibn Sina Gürgenjiň, Merwiň, Buharanyň iri kitaphanalarynda saklanan gadymy grek alymlarynyň — Gippokratyň, Galeniň we beýleki akyldarlaryň lukmançylyk bilen bagly arap diline terjime edilen eserlerini içgin öwrenipdir. Alym öz ýazgylarynda lukmançylyk ylmy hakynda şeýle belläp geçýär: «Lukmançylyk kyn ylymlardan däl, şonuň üçinem men ony şeýle bir gysga wagtyň içinde öwrendim welin, lukmançylygyň iň bir güýçli adamlary hem lukmançylyk ylmyny menden öwrenmäge başladylar». Akyldar 16 ýaşyndaka Buhara emiri Nuh Ibn Mansury agyr keselden halas edip, onuň köşk kitaphanasyndan peýdalanmaga mümkinçilik alýar. «Men bu kitaphanada şeýle bir kitaplar tapdym, olar hakda ozal eşitmändim we olary şondan soňky ömrümde hiç haçan görmedim» diýip, gymmatly hem seýrek kitaplary ezberlik bilen okap, ylmy dünýägaraýşyny baýlaşdyrandygyny ýatlaýar.