Edebiyat IХ synp

«Çeper edebiýat nämedir?» diýen sowala ýüzlerçe ýyllar bäri «Çeper edebiýat söz sungatydyr» diýip jogap berip gelýärler. Emma bu jogap öz gezeginde: «Sungat nämedir we edebiýat sungatyň haýsy görnüşidir?» diýen ýene iki sowaly döredýär. «Sungat» sözi asyl manysynda ýaratmak, döretmek, döredijilik diýmekdir. Adatça, sungaty adamzadyň akyl-paýhasynyň bir görnüşi diýip düşündirýärler. Sungat dünýäni we ýaşaýşy çeper keşplerde şekillendirýär. Sungatyň aýdym-saz, tans, kino, teatr, şekillendiriş (nakgaşlyk, heýkeltaraşlyk)... ýaly dürli görnüşleri bar. Şolaryň içinde söz sungaty bolan çeper edebiýat daşky dünýäni dilde, sözde döredilen çeper keşplerde şekillendirýär. Oňa söz sungaty diýilmeginiň sebäbi-de şundadyr. Şu ýerde «edebiýat» sözüniň hem aslyna üns bereliň. Edebiýat edep diýmekdir. Edebi çeper sözüň üsti bilen öwretmeli, ynsany çeper sözleriň kömegi bilen terbiýelemeli diýip netijä gelnendiginiň sebäbi-de düşnüklidir: çeper sözüň ynsana täsiri aýratyndyr. Çeper edebiýatda adamzadyň ruhy baýlygy jemlenendir. Çeper söze obrazlylyk (aýlawlylyk, göçme manylylyk) hem-de çeperçilik mahsusdyr. Aýlawly, göçme manyly söz adam aňyna aýratyn güýçli täsir edýär. Sözde aýlawlylyga biz diliň çeperçilik serişdeleri diýýäris. Edebi çeper8 çilige, başgaça, sözde döredilen gözellik hem diýilýär. Ynsan gözellige maýyldyr. Sebäbi ruhy gözellikler ynsan aňy hem-de kalby üçin nygmat we eşretdir. Söz çeperçiliginiň, dil gözelliginiň ulgamy bolan çeper edebiýatyň ruhy baýlyk hökmündäki hyzmaty örän uludyr.

Ýüklemek üçin ilki ulgama girmeli